زن و زمین

هوالمحبوب

طبق سالنامه زرتشتی، روز اسفند از ماه اسفند یعنی پنجمین روز از این ماه (و بنابر تقویم امروزی 29 بهمن ماه) روز سپاسگذاری از جایگاه زنان و مادران است که مظهر مهر و پاکی و فروتنی هستند.
" سپندارمزد " لقب ملی زمین است.یعنی گستراننده، مقدس، فروتن و نماد عشق. فروتن است یعنی در برابر تمام آفریده ها افتادگی دارد. این صفت ها به زمین اطلاق میشود که زیر پای همه ما قرار دارد یعنی نماد تواضع و عشق است.
ما به عنوان انسان برخی از موجودات را دوست داشتنی نمیدانیم و همیشه کسی یا چیزی وجود دارد که از آن متنفر باشیم اما زمین نه. زمین همه مخلوقات را به دامن گرفته است و همه را دوست دارد؛ همچون مادر، مادری که همه فرزندانش را دوست دارد حتی اگر یکی زشت باشد. مادر چنان عشقی به فرزندش دارد که زشتی اش را نمی بیند. به همین دلیل در فرهنگ ایران باستان مادر به " سپندار مزد " تشبیه شده است.
روز سپندارمزد جشن زمین و گرامیداشت مقام زن است که هردو در کنار هم به این نام معنا میدهند. در این روز زنان و دختران بر تخت پادشاهی در خانه های خود می نشستند و مردان و پسران خانواده از آنها اطاعت می کردند و به آنان هدیه می دادند.
در سفره این جشن جامی از شیر و تخم مرغ قرار دارد. میوه های فصل به ویژه انار و سیب ، شاخه های گل، شربت و شیرینی، برگ های خشک آویشن با دانه هایی از سنجد و بادام در چهار گوشه سفره قرار می دهند و مواد خوشبو و کندر بر روی آتش می گذارند و مقدار کمی از هفت گونه حبوبات و دانه ها که در جشن مهرگان برای سفارش کاشتن در آن فصل در سفره مهرگان قرار داده اند می گذارند.
از ویژگی های این جشن، استراحت کامل زنان از کار و تلاش و کوشش و فرمانبرداری کامل مردان از زنان بوده است.در این روز به پاس تلاش یکساله زنان، مردان وظایف ایشان را بر دوش گرفته و با این کار، فعالیت های یک زن را تجربه می کردند و در عین حال در این روز هدیه دادن به زن خانه از آداب و رسوم اصلی این جشن به شمار رفته است.در این روز خاص همچنین انجام کارهای خانه بر عهده مردان است و زنان با پوشیدن لباس های نو، مورد تکریم قرار می گیرند.
در باور ایرانی مرد دارای قدرت مردانگی و تفکر و خردورزی بیشتری است، در برابر آن زن نیز دارای مهرورزی، عشق پاک، پاکدامنی و از خودگذشتگی فراوان تری است که هریک از این دو به تنهایی راه به جایی نبرده و حتی روند پویایی گیتی را هم به ایستایی می کشانند.
در گاهان ستوده شده، زرتشت خوشبختی بشر را وابسته به میزان دانش و خرد انسان می داند نه جنسیت و قومیت و رنگ و نژاد و از دیدگاه وی همه انسان ها – همه زنان و مردان – دارای حقوق برابرند.او دختران را در گزینش همسر آزاد شمرده و عشق پاک و دانش نیک را دو معیار اصلی می داند.
در زمانی که در بسیاری از سرزمین ها و فرهنگ های جهان باستان، دختر منفور خانواده بود و حتی گاهی پس از زایش زنده زنده به گور می رفت، در ایران باستان، زن همکار و همفکر مرد در زندگی زناشویی و حتی گاهی در زمینه حقوقی- دینی و مذهبی – جنگ و پهلوانی بوده است.
اسفندگان روز مادر، روز زن و زمین و روز گرامیداشت همه فروزگان پسندیده و نیکوی انسانی است. شاید روزی همه مردم جهان روز اسفند از ماه اسفند را روز مادر طبیعت (محیط زیست) نام نهادند.
"... از بین زنان و مردان کسی که برابر آیین راستی ستایشش بهتر است، اهورامزدا از آن آگاه است.این گونه زنان و مردان را ما می ستاییم ...
این زمین را با زنانی که بر روی آن زندگی میکنند می ستاییم. ای اهورامزدا، می ستاییم زنانی را که در اثر درستکاری و راستی نیرومند شده اند ...
ما می ستاییم مردان و زنان نیک اندیشی را که در هر کشور با وجدان نیک بر ضد بدی قیام کرده یا می کنند ...
کدبانوی خانه را می ستاییم. زن پارسایی را می ستاییم که بسیار نیک اندیش، بسیار نیک گفتار، بسیار نیک کردار، فرهیخته و یاری رسان شوهر خود باشد. ای اهورامزدا ما می ستاییم زنان یاری رسان را ... "